PARAMARIBO – Cacahipun 94 tiyang, rombongan kaping sepindhah buruh peksá, resminipun dipunsebat buruh kontrak, saking Jawi puniká dugi Suriname, wilayah koloni Walandi ten benua Amerika sisih kidul.
Nitih kapal Prins Willem II, tiyang-tiyang wau presisipun dugi Suriname tanggal 9 Agustus 1890. Miturut Nationaal Archief, párá buruh kontrak puniká senaosá saking pinten-pinten daérah Nederlands-Indië (Indonesia) nanging gampilipun kebanjur dipunsebat Javanen (tiyang-tiyang Jawi), kathahipun pancèn saking distrik Surákartá (Solo).
Tiyang-tiyang wau dipun rawuhaken minongká buruh kontrak ten pakebonan Mariënburg, Suriname, kagunganipun Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM). Pakebonan-pakebonan Walandi ten Suriname mbetahaken párá buruh kontrak amargi mboten kénging malih nganggé budhak sasampunipun perbudhakan dipunlarang taun 1863.
Dipun angkut Walandi antawisipun taun 1890 dugi 1939, total jéndral tiyang-tiyang Jawi ten Suriname jaman semanten wonten 32.956 tiyang. Naliká mireng Indonesia sampun mardhiká, kirang langkung 26% tiyang Jawi ten Suriname milih kundur malih taun 1953, lajeng netep ten Sumatra Kilèn. Sisanipun kirang langkung 24.000 tiyang milih netep ten Suriname.
Lajeng naliká Suriname mardhiká (taun 1975), kathah tiyang Jawi ingkang nilaraken Suriname nuju Negari Walandi, sebagian sanèsipun nyebrang pindhah ten Guyana Prancis. Miturut cacah jiwá taun 2012, sapuniká taksih wonten 73.975 tiyang keturunan Jawi ten Suriname (Waterkant).
Kanggé mrèngeti sejarah wau, sapuniká saben taun tanggal 9 Agustus dipun prèngeti minongká dinten mlebetipun tiyang Jawi ten Suriname. Taun 2020 kálá wingi sampun wonten 130 taun tiyang Jawi ten Suriname, nanging prèngetanipun dipunlaksanaaken kanthi prihatin amargi wabah Covid-19.
Suriname ambanipun 163.820 km², kirang langkung tikel kaping gangsal wilayah Jawi Tengah (32.800 km2), wewatesan kalih Brazil, Republik Guyana, lan Guyana Prancis. Kahanan Suriname dèrèng majeng tur dèrèng pati sejahtera. Miturut cacah jiwá taun 2018 wargi Suriname namung 575.990, antawisipun ras keturunan India (27,4%), Maroon Bushinegue (21,7%), Kreol (15,7%), Jawi (13,7%), ras campuran (13,4%), ras pribumi asli Suriname (3,8%), Ciná (1,5%), Eropa (1%), sanès-sanèsipun (1,8%). (es)